W dniu 30 września 2019r. w auli Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim odbyło się sympozjum zatytułowane „Prawa człowieka a bezpieczeństwo obywatelskie”,
Spotkanie otworzyła prof. Beata Orłowska, która przywitała prelegentów oraz gości w imieniu organizatorów. Moderatorem wystąpień był dr hab. Prof. AJP Witold Sobczak.
Seminarium rozpoczęło wystąpienie Sędziego Sądu Najwyższego dr Michała Laskowskiego, który wygłosił referat na temat prawa do rzetelnego procesu. Charakteryzując genezę i elementy składające się na współczesne rozumienie prawa do rzetelnego procesu. SSN dr Michał Laskowski wskazał, że prawo do rzetelnego procesu należy do katalogu praw człowieka i obywatela, który to ukształtowano po II Wojnie Światowej na kanwie tragicznych doświadczeń tego okresu. Podkreślił, że cechą rzetelnego procesu jest bezstronność i niezawisłość sędziego i niezależność sądów od innych władz.
Wystąpienie Zastępcy Rzecznika Praw Obywatelskich dra Macieja Taborowskego dotyczyło zawartej w prawie traktatowym UE zasady praworządności. Prelegent zwrócił uwagę, że zasada ta należy do podstawowych prawa człowieka i obywatela UE. Z zasadą praworządności koreluje zasada zaufania, która opiera się na założeniu, że wszystkie państwa członkowskie UE przestrzegają praw i stosują te same standardy ochrony prawnej, co może podlegać kontroli organów unijnych. Podkreślono również, że koniecznym warunkiem realizacji zasady praworządności jest skuteczność i wykonalność prawa unijnego, czemu służy w szczególności orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE i możliwość zadawania temu Trybunałowi pytań prejudycjalnych przez sądy krajowe.
Referat dr hab. Aleksandry Wentkowskiej, pracownika naukowego Uniwersytetu Śląskiego i zarazem Pełnomocnika Terenowego Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczył działań Rzecznika Praw Obywatelskich w obszarze skarg na Policję. Prelegentka przedstawiła charakterystykę uprawnień funkcjonariuszy policji oraz wewnętrzne i zewnętrzne formy ich kontroli, w szczególności prawo obywateli i kompetencje RPO w zakresie skarg na przekroczenie uprawnień przez funkcjonariuszy Policji. W wystąpieniu tym wskazano, że działanie policji opiera się na zaufaniu społecznym, gdyż policja ma za zadanie chronić obywateli przed przemocą. Jednakże funkcjonariusze Policji mają uprawnienie do stosowania w określonych sytuacjach środków przymusu wobec obywateli, co niekiedy powoduje kontrowersje i skargi obywateli. W wystąpieniu przedstawiono również dane statystyczne i przykłady.
Referat dr hab. Prof. Uniwersytetu Szczecińskiego Marka Andrzejewskiego odnosił się do problematyki adekwatności procedur sądowych w sprawach rodzinnych do praw człowieka w tej dziedzinie. Zdaniem prelegenta rozwiązania prawne przyjęte w polskich postępowaniach sądowych dotyczących spraw rodzinnych i opiekuńczych nie gwarantują dostatecznej ochrony stronom postępowania i nie służą właściwie i efektywnie celom prawa materialnego i prawom człowieka. Podkreślił, że istotą spraw rodzinnych i opiekuńczych są stosunki między członkami rodziny, których właściwe uksztaltowanie lub rozwiązanie w przypadku konfliktu wymaga wiedzy i umiejętności innych niż prawnicze. Również organizacyjna struktura procesu sądowego (sala sądowa) utrudnia koncyliacyjne i skuteczne rozwiązywanie spraw rodzinnych.
Wystąpienie mecenas Karoliny Kędziory, reprezentującej Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego, dotyczyło dyskryminacji w perspektywie spraw i działań organizacji społecznej specjalizującej się w przeciwdziałaniu temu zjawisku. W wystąpieniu tym, popartym prezentacją i przykładami konkretnych spraw, w tym rozstrzyganych przez sądy, zostały przedstawione najbardziej symptomatyczne i zarazem niebezpieczne społecznie typy dyskryminacji. Prelegentka podkreśliła przy tym jak istotną rolę w przypadkach dyskryminacji odgrywają stereotypy i jak ważną rolę w przeciwdziałaniu zjawisku dyskryminacji odgrywa właściwa edukacja i uświadamianie pozorności przyczyn uprzedzeń nie tylko w specyficznych środowiskach, w którym występują zjawiska dyskryminacji, ale również wśród urzędników, funkcjonariuszy służb mundurowych, prokuratorów, czy sędziów. Wskazano również na aktywną postawę wielu osób, w tym prawników angażujących się pro bono w pomoc prawną osobom dyskryminowanym. Wystąpienie zakończyła konkluzja, że efektywne przestrzeganie praw chroniących mniejszości ogranicza agresję, służąc w konsekwencji wszystkim obywatelom i demokracji.
Referat dra Adama Płoszki, reprezentującego Zakład Praw Człowieka Uniwersytetu Warszawskiego dotyczył deficytów ochrony praw socjalnych w perspektywie bezpieczeństwa socjalnego jednostki. Osią tego wystąpienia było przedstawienie zależności między deficytami socjalnymi (takimi jak bezdomność, brak pracy, niskie uposażenie, brak dostępu do świadczeń zdrowotnych, edukacji, itp.) a poczuciem bezpieczeństwa jednostki. Zdaniem prelegenta wysoki poziom deficytów socjalnych występujących w danym społeczeństwie ma wpływ na przyzwolenie obywateli na ograniczenie praw człowieka uzasadniane potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa jednostkom. W wystąpieniu tym zwrócono również uwagę na prawny brak możliwości formułowania roszczeń opartych na prawach socjalnych, co uznano za istotną wadę i zarazem przyczynę pogłębienia deficytów socjalnych.
Wystąpienie dr Izabeli Gawłowicz - Kierowniczki Katedry Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Uniwersytetu Zielonogórskiego dotyczyło wolność związkowej jako elementu bezpieczeństwa obywatelskiego. Jak podkreślono w tym wystąpieniu wolność związkowa występuje w aktach prawa międzynarodowego jako postać wolności zgromadzeń i wolności stowarzyszania się i zrzeszania. Zadania i kompetencje związku zawodowego wykraczają przy tym poza standardowe sytuacje ochrony prawa pracowniczych w przypadkach ich naruszania. Związki te odgrywają bowiem istotną rolę w innych aspektach całego życia zawodowego reprezentując pracowników we wszystkich relacjach z pracodawcami: socjalnych, regulaminowych, palcowych, antydyskryminacyjnych i wielu innych. W wystąpieniu tym zwrócono uwagę na efektywność działania silnych i dobrze funkcjonujących związków zawodowych.
Sympozjum zakończyła dyskusja i podsumowanie dokonane przez moderatora, w którym uwypuklono najważniejsze tezy wystąpień.
