20 września 2022 r. w Bibliotece Głównej im. Elizy Orzeszkowej Akademii im. Jakuba z Paradyża odbyła się promocja książki Wenety Puklicz-Pierzchały „Teatr Ireny i Tadeusza Byrskich czyli idea prowincji oswojonej w praktyce”. Tę nową publikację Wydawnictwa AJP, do druku przygotowała JM Rektor prof. dr hab. Elżbieta Skorupska-Raczyńska.
Spotkanie rozpoczęło się uczczeniem chwilą ciszy świętej pamięci Wenety Puklicz-Pierzchały. Autorka książki zmarła 29 kwietnia 2022 r.
Gościem specjalnym spotkania był Andrzej Pierzchała – redaktor Radia Zachód oraz mąż pisarki. Rozmówca, na początku spotkania, wyznał, że jego żona – jako kilkuletnia dziewczynka – przyjaźniła się z Ireną Byrską, uznaną wówczas 60-letnią reżyserką. Weneta wspólnie z – nazywaną przez nią – „Babcią Byrską” chodziły do kina oraz słuchały muzyki. Doświadczenie to było niebagatelne dla autorki publikacji i ukształtowało jej wrażliwość i spojrzenie na sztukę i kulturę.
Następnie opowiedział o problematyce opisanych w książce rozdziałów, takich jak: Artystyczny rodowód Ireny i Tadeusza Byrskich; Intelektualne przyjaźnie artystycznego małżeństwa; Teatr Byrskich, czyli budowanie teatru autorskiego; Gorzowski Teatr im. Juliusza Osterwy. Zwrócił uwagę, że publikację otwiera bardzo ważny cytat Jerzego Grotowskiego: „Teatr Byrskich – artystycznie wybitny – przez cały okres powojenny był natchnieniem i źródłem sił dla wszystkich, którzy na sztukę teatru patrzyli z perspektywy wartości wyższych. Etos Byrskich, którzy z piętnem ideologicznych heretyków w kolejnych miejscach zaczynali pracę od nowa – w Kielcach, w Poznaniu, w Gorzowie – (ponieważ nigdy nie zgadzali się na kompromisy) stanowił przykład i wyzwanie dla nas wszystkich…”. Andrzej Pierzchała zauważył również, że Byrscy wychowywali publiczność, prowadzili teatr społeczny, prowincjonalny, pracy u podstaw, ponieważ chcieli wytworzyć swoistą wspólnotę.
Podczas spotkania – przy akompaniamencie gitarowym dr Joanny Rutkowskiej – studentki AJP odczytały fragmenty listów Czesława Miłosza i Zbigniewa Herberta adresowanych do Byrskich z archiwum Biblioteki Głównej im. Elizy Orzeszkowej Akademii im. Jakuba z Paradyża.
Rektor AJP zamknęła spotkanie zwracając uwagę, że publikacja jest bardzo interesująca oraz przystępna, widać świeżość spojrzenia oraz naturalność refleksji, czasami posuniętą do dość ostrych i krytycznych ocen, ale – jak dodaje prof. dr hab. Elżbieta Skorupska-Raczyńska – takie jest prawo autora.
Rozmowę poprowadził Dyrektor Biblioteki Głównej mgr Sławomir Jach.
Relacja i fotorelacja: Wiktoria Chojnacka